Με αφορμή την εξέταση της αίτησης έφεσης του αντιρρησία
συνείδησης Γιάννη Γκλαρνέτατζη, η Διεθνής Αμνηστία καλεί σε αναίρεση της
καταδίκης του, και για μια ακόμη φορά, καλεί τις ελληνικές αρχές να
εναρμονίσουν τη νομοθεσία και την πρακτική για τους αντιρρησίες
συνείδησης με την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και τα πρότυπα
ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι αντιρρησίες συνείδησης δεν πρέπει να
συλλαμβάνονται, να διώκονται, να τους επιβάλλονται πρόστιμα ή να
φυλακίζονται εξαιτίας της άρνησής τους να καταταγούν στο στρατό ή
εξαιτίας της άρνησής τους να υπηρετήσουν εναλλακτική υπηρεσία που είναι
τιμωρητική ή συνιστά διάκριση.
Ο Γκλαρνέτατζης είχε διακηρύξει την άρνησή του να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία από το 1996, όταν δεν υπήρχε στην Ελλάδα νομική αναγνώριση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης. Μετά που τέθηκε σε ισχύ η νομοθεσία που παρείχε τη δυνατότητα να υπηρετήσει μια εναλλακτική υπηρεσία, το 1998, ο Γκλαρνέτατζης υπέβαλλε αίτηση και τον Φεβρουάριο του 1999 αναγνωρίστηκε ως αντιρρησίας συνείδησης και ξεκίνησε να υπηρετεί εναλλακτική πολιτική υπηρεσία. Τον καιρό που ο Γκλαρνέτατζης κλήθηκε να υπηρετήσει, η διάρκεια της στρατιωτικής θητείας ήταν 18 μήνες, ενώ εκείνη της εναλλακτικής υπηρεσίας ήταν διπλάσια από της στρατιωτικής (36 μήνες) και έτσι θεωρείται τιμωρητική σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
Μερικούς μήνες αργότερα, διαμαρτυρόμενοι για την τιμωρητική διάρκεια της εναλλακτικής πολιτικής υπηρεσίας που κλήθηκαν να υπηρετήσουν, αλλά και ως αλληλεγγύη στον Λάζαρο Πετρομελίδη που είχε συλληφθεί εξαιτίας της συνειδησιακής του αντίρρησης στη στρατιωτική θητεία, ο Γκλαρνέτατζης και άλλοι δύο αντιρρησίες αποχώρησαν, εγκαταλείποντας την εναλλακτική υπηρεσία, και συμμετείχαν σε συνέντευξη τύπου, την 1η Ιουνίου 1999. Ως αποτέλεσμα αυτού, ανακλήθηκε η ιδιότητά τους ως αντιρρησίες συνείδησης, και κλήθηκαν να παρουσιαστούν για στρατιωτικά καθήκοντα. Αρνήθηκαν και ο Γκλαρνέτατζης και άλλος ένας έχουν υποστεί δίωξη.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως μετά από έφεση του Γιάννη Γκλαρνέτατζη το 2002, το Συμβούλιο της Επικρατείας, το ανώτερο διοικητικό δικαστήριο, αναίρεσε την απόφαση των στρατιωτικών αρχών που ανακαλούσε την ιδιότητά του ως αντιρρησία συνείδησης και την κλήση του για στρατιωτική θητεία. Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας βασίστηκε σε μια διαδικαστική ανωμαλία κατά την οποία ο Γιάννης Γκλαρνέτατζης δεν κλήθηκε σε μια προηγούμενη ακρόαση πριν ληφθούν οι αποφάσεις.
Ο Γιάννης Γκλαρνέτατζης είναι σήμερα 47 ετών, και άρα δεν είναι υπόχρεος πλέον σε στρατιωτική θητεία. Στις αρχές Απριλίου του 2014, ανακάλυψε ότι στις 19 Σεπτεμβρίου 2013 είχε καταδικαστεί ερήμην από στρατοδικείο για μια περίοδο ανυποταξίας σχετική με την άρνησή του να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία, από το 2000 έως το 2012 – έτος που έφτασε την ηλικία των 45 και εξαιρέθηκε από τα στρατιωτικά καθήκοντα.
Ο Γκλαρνέτατζης είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι έμαθε ότι είχε καταδικαστεί σε ένα χρόνο φυλάκιση με διετή αναστολή, μόνο όταν έλαβε μια ειδοποίηση από την εφορία που του ζητούσε να καταβάλει 200 ευρώ για δικαστικά έξοδα. Ο Γκλαρνέτατζης είπε επίσης ότι η ειδοποίηση για τη δίκη είχε σταλεί σε μια παλιά διεύθυνση, παρά το γεγονός ότι εκείνος είχε γνωστοποιήσει στις αρχές την τωρινή του διεύθυνση κατά τη διάρκεια της δίκης ενός άλλου αντιρρησία, νωρίτερα το 2013.
Επιπροσθέτως, κατά τη διάρκεια της δίκης ερήμην του, το στρατοδικείο καταδίκασε το Γιάννη Γκλαρνέτατζη για ένα αδίκημα που ήταν εν μέρει βασισμένο στις αποφάσεις, οι οποίες είχαν αναιρεθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας το 2002.
Τα δικαιώματα να είναι κανείς παρόν σε μια δίκη και σε ακρόαση αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη όπως ορίζεται στο διεθνές δίκαιο και πρότυπα, συμπεριλαμβανομένου του Άρθρου 14 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα. Ενώ κάποιοι περιορισμοί στην άσκηση αυτού του δικαιώματος μπορεί να επιτρέπονται σε εξαιρετικές συνθήκες ή στη βάση μιας αδιαμφισβήτητης παραίτησης από τον κατηγορούμενο, σε τέτοιες εξαιρετικές συνθήκες θα πρέπει να παρέχονται άλλες εγγυήσεις για να διασφαλιστεί το δίκαιο της δίκης, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος της εκπροσώπησης από συνήγορο. Τέτοιες εγγυήσεις δεν υπήρξαν στη δίκη του Γιάννη Γκλαρνέτατζη.
Περαιτέρω, οι δίκες των αντιρρησιών συνείδησης λαμβάνουν χώρα ενώπιον στρατοδικείων. Η Διεθνής Αμνηστία αντιτίθεται στις δίκες πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των αντιρρησιών συνείδησης, από στρατοδικεία, που εγείρουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με το δικαίωμά τους σε δίκαιη δίκη. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι μια δίκη ενός τούρκου αντιρρησία συνείδησης από ένα δικαστήριο αποτελούμενο αποκλειστικά από στρατιωτικούς ήταν παραβίαση του δικαιώματός του σε δίκαιη δίκη σύμφωνα με το Άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Erçep κατά Τουρκίας, απόφαση της 22ας Νοεμβρίου 2011).
Η αίτηση για έφεση του Γιάννη Γκλαρνέτατζη θα εξεταστεί την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου, από το Αναθεωρητικό Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Η Ειρήνη Τσολάκη, αντιπρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας θα παραβρίσκεται ως παρατηρήτρια. Εξαιτίας της ερήμην καταδίκης, ο Γκλαρνέτατζης αρχικά δεν γνώριζε για την καταδίκη και έτσι δεν ήταν σε θέση να υποβάλλει την αίτηση για έφεση εντός του καθορισμένου χρονικού περιθωρίου, καθώς αυτό είχε λήξει από το Δεκέμβριο του 2013. Συνεπώς, υπάρχει ο κίνδυνος η έφεσή του να απορριφθεί στη διαδικαστική βάση ότι η αίτησή του για έφεση υποβλήθηκε εκπρόθεσμα.
Πέρα από αυτές τις ανησυχίες σχετικά με τη διαδικασία, η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι ο Γιάννης Γκλαρνέτατζης και άλλοι αντιρρησίες συνείδησης δεν θα πρέπει να συλλαμβάνονται, να διώκονται, να τους επιβάλλονται πρόστιμα ή να φυλακίζονται εξαιτίας της άρνησής του να καταταγούν στο στρατό ή επειδή αρνούνται να υπηρετήσουν μια εναλλακτική υπηρεσία που είναι τιμωρητική ή συνιστά διάκριση. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (Γενικό Σχόλιο 22, 1993) και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Μπαγιατιάν κατά Αρμενίας, Τμήμα Μείζονος Σύνθεσης, απόφαση της 7ης Ιουλίου 2011), έχουν ρητά αναγνωρίσει ότι το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία προστατεύεται από το δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας στο Άρθρο 18 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και στο Άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αντίστοιχα. Τα διεθνή πρότυπα ορίζουν επίσης ότι οποιαδήποτε εναλλακτική υπηρεσία απαιτείται να υπηρετήσουν οι αντιρρησίες συνείδησης πρέπει να είναι γνήσια πολιτική, υπό πολιτικό έλεγχο, και μη τιμωρητικής φύσης ή διάρκειας.
Η Διεθνής Αμνηστία, για μια ακόμη φορά, καλεί τις ελληνικές αρχές να εναρμονίσουν τη νομοθεσία και την πρακτική για τους αντιρρησίες συνείδησης με την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ιδιαίτερα, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να μειώσουν τη διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας, που σήμερα είναι στους 15 μήνες, σε σύγκριση με τους 9 μήνες της στρατιωτικής θητείας, ώστε να διασφαλίσουν ότι η διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας δεν θα είναι τιμωρητική.
Πηγή: Διεθνής Αμνηστία
Ο Γκλαρνέτατζης είχε διακηρύξει την άρνησή του να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία από το 1996, όταν δεν υπήρχε στην Ελλάδα νομική αναγνώριση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης. Μετά που τέθηκε σε ισχύ η νομοθεσία που παρείχε τη δυνατότητα να υπηρετήσει μια εναλλακτική υπηρεσία, το 1998, ο Γκλαρνέτατζης υπέβαλλε αίτηση και τον Φεβρουάριο του 1999 αναγνωρίστηκε ως αντιρρησίας συνείδησης και ξεκίνησε να υπηρετεί εναλλακτική πολιτική υπηρεσία. Τον καιρό που ο Γκλαρνέτατζης κλήθηκε να υπηρετήσει, η διάρκεια της στρατιωτικής θητείας ήταν 18 μήνες, ενώ εκείνη της εναλλακτικής υπηρεσίας ήταν διπλάσια από της στρατιωτικής (36 μήνες) και έτσι θεωρείται τιμωρητική σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
Μερικούς μήνες αργότερα, διαμαρτυρόμενοι για την τιμωρητική διάρκεια της εναλλακτικής πολιτικής υπηρεσίας που κλήθηκαν να υπηρετήσουν, αλλά και ως αλληλεγγύη στον Λάζαρο Πετρομελίδη που είχε συλληφθεί εξαιτίας της συνειδησιακής του αντίρρησης στη στρατιωτική θητεία, ο Γκλαρνέτατζης και άλλοι δύο αντιρρησίες αποχώρησαν, εγκαταλείποντας την εναλλακτική υπηρεσία, και συμμετείχαν σε συνέντευξη τύπου, την 1η Ιουνίου 1999. Ως αποτέλεσμα αυτού, ανακλήθηκε η ιδιότητά τους ως αντιρρησίες συνείδησης, και κλήθηκαν να παρουσιαστούν για στρατιωτικά καθήκοντα. Αρνήθηκαν και ο Γκλαρνέτατζης και άλλος ένας έχουν υποστεί δίωξη.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως μετά από έφεση του Γιάννη Γκλαρνέτατζη το 2002, το Συμβούλιο της Επικρατείας, το ανώτερο διοικητικό δικαστήριο, αναίρεσε την απόφαση των στρατιωτικών αρχών που ανακαλούσε την ιδιότητά του ως αντιρρησία συνείδησης και την κλήση του για στρατιωτική θητεία. Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας βασίστηκε σε μια διαδικαστική ανωμαλία κατά την οποία ο Γιάννης Γκλαρνέτατζης δεν κλήθηκε σε μια προηγούμενη ακρόαση πριν ληφθούν οι αποφάσεις.
Ο Γιάννης Γκλαρνέτατζης είναι σήμερα 47 ετών, και άρα δεν είναι υπόχρεος πλέον σε στρατιωτική θητεία. Στις αρχές Απριλίου του 2014, ανακάλυψε ότι στις 19 Σεπτεμβρίου 2013 είχε καταδικαστεί ερήμην από στρατοδικείο για μια περίοδο ανυποταξίας σχετική με την άρνησή του να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία, από το 2000 έως το 2012 – έτος που έφτασε την ηλικία των 45 και εξαιρέθηκε από τα στρατιωτικά καθήκοντα.
Ο Γκλαρνέτατζης είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι έμαθε ότι είχε καταδικαστεί σε ένα χρόνο φυλάκιση με διετή αναστολή, μόνο όταν έλαβε μια ειδοποίηση από την εφορία που του ζητούσε να καταβάλει 200 ευρώ για δικαστικά έξοδα. Ο Γκλαρνέτατζης είπε επίσης ότι η ειδοποίηση για τη δίκη είχε σταλεί σε μια παλιά διεύθυνση, παρά το γεγονός ότι εκείνος είχε γνωστοποιήσει στις αρχές την τωρινή του διεύθυνση κατά τη διάρκεια της δίκης ενός άλλου αντιρρησία, νωρίτερα το 2013.
Επιπροσθέτως, κατά τη διάρκεια της δίκης ερήμην του, το στρατοδικείο καταδίκασε το Γιάννη Γκλαρνέτατζη για ένα αδίκημα που ήταν εν μέρει βασισμένο στις αποφάσεις, οι οποίες είχαν αναιρεθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας το 2002.
Τα δικαιώματα να είναι κανείς παρόν σε μια δίκη και σε ακρόαση αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη όπως ορίζεται στο διεθνές δίκαιο και πρότυπα, συμπεριλαμβανομένου του Άρθρου 14 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα. Ενώ κάποιοι περιορισμοί στην άσκηση αυτού του δικαιώματος μπορεί να επιτρέπονται σε εξαιρετικές συνθήκες ή στη βάση μιας αδιαμφισβήτητης παραίτησης από τον κατηγορούμενο, σε τέτοιες εξαιρετικές συνθήκες θα πρέπει να παρέχονται άλλες εγγυήσεις για να διασφαλιστεί το δίκαιο της δίκης, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος της εκπροσώπησης από συνήγορο. Τέτοιες εγγυήσεις δεν υπήρξαν στη δίκη του Γιάννη Γκλαρνέτατζη.
Περαιτέρω, οι δίκες των αντιρρησιών συνείδησης λαμβάνουν χώρα ενώπιον στρατοδικείων. Η Διεθνής Αμνηστία αντιτίθεται στις δίκες πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των αντιρρησιών συνείδησης, από στρατοδικεία, που εγείρουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με το δικαίωμά τους σε δίκαιη δίκη. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι μια δίκη ενός τούρκου αντιρρησία συνείδησης από ένα δικαστήριο αποτελούμενο αποκλειστικά από στρατιωτικούς ήταν παραβίαση του δικαιώματός του σε δίκαιη δίκη σύμφωνα με το Άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Erçep κατά Τουρκίας, απόφαση της 22ας Νοεμβρίου 2011).
Η αίτηση για έφεση του Γιάννη Γκλαρνέτατζη θα εξεταστεί την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου, από το Αναθεωρητικό Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Η Ειρήνη Τσολάκη, αντιπρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας θα παραβρίσκεται ως παρατηρήτρια. Εξαιτίας της ερήμην καταδίκης, ο Γκλαρνέτατζης αρχικά δεν γνώριζε για την καταδίκη και έτσι δεν ήταν σε θέση να υποβάλλει την αίτηση για έφεση εντός του καθορισμένου χρονικού περιθωρίου, καθώς αυτό είχε λήξει από το Δεκέμβριο του 2013. Συνεπώς, υπάρχει ο κίνδυνος η έφεσή του να απορριφθεί στη διαδικαστική βάση ότι η αίτησή του για έφεση υποβλήθηκε εκπρόθεσμα.
Πέρα από αυτές τις ανησυχίες σχετικά με τη διαδικασία, η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι ο Γιάννης Γκλαρνέτατζης και άλλοι αντιρρησίες συνείδησης δεν θα πρέπει να συλλαμβάνονται, να διώκονται, να τους επιβάλλονται πρόστιμα ή να φυλακίζονται εξαιτίας της άρνησής του να καταταγούν στο στρατό ή επειδή αρνούνται να υπηρετήσουν μια εναλλακτική υπηρεσία που είναι τιμωρητική ή συνιστά διάκριση. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (Γενικό Σχόλιο 22, 1993) και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Μπαγιατιάν κατά Αρμενίας, Τμήμα Μείζονος Σύνθεσης, απόφαση της 7ης Ιουλίου 2011), έχουν ρητά αναγνωρίσει ότι το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία προστατεύεται από το δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας στο Άρθρο 18 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και στο Άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αντίστοιχα. Τα διεθνή πρότυπα ορίζουν επίσης ότι οποιαδήποτε εναλλακτική υπηρεσία απαιτείται να υπηρετήσουν οι αντιρρησίες συνείδησης πρέπει να είναι γνήσια πολιτική, υπό πολιτικό έλεγχο, και μη τιμωρητικής φύσης ή διάρκειας.
Η Διεθνής Αμνηστία, για μια ακόμη φορά, καλεί τις ελληνικές αρχές να εναρμονίσουν τη νομοθεσία και την πρακτική για τους αντιρρησίες συνείδησης με την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ιδιαίτερα, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να μειώσουν τη διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας, που σήμερα είναι στους 15 μήνες, σε σύγκριση με τους 9 μήνες της στρατιωτικής θητείας, ώστε να διασφαλίσουν ότι η διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας δεν θα είναι τιμωρητική.
Πηγή: Διεθνής Αμνηστία
